🌟शिख प्रकाशोत्सव : श्री गुरू नानक देवजी जयंती विशेष : एकता,श्रद्धा व प्रेमाचे तत्वज्ञान....!

 

🌟श्री गुरू नानक देवजी हे शीख धर्माचे संस्थापक गुरू आहेत🌟

सर्वसामान्यांमध्ये देव,धर्माबाबत जागृती निर्माण करण्यासोबतच श्री गुरू नानक देवजी यांनी शीख धर्माची शिकवण दिली. त्यांनी आयुष्यभर हिंदू व मुस्लिम धर्मियांना एकतेचा संदेश दिला. त्यांनी त्या काळात केवळ भारतभ्रमणच नव्हे तर इराकमधील बगदाद आणि सौदी अरेबियात मक्का- मदिनेचीही यात्रा केली होती. अनेक अरब देश त्यांनी पालथे घातले होते. त्यासाठी अनेक केंद्राची साखळी निर्माण केली. त्यांनी एकता, श्रद्धा व प्रेमाचे तत्वज्ञान मांडले. ते क्रांतिकारी विचारांचे होते. त्यांनी नवीन विचारधारेचा प्रचार केला. श्री कृष्णकुमार गोविंदा निकोडे गुरूजींचा सदर बोधप्रद व ज्ञानवर्धक लेख चोखंदळ वाचकांच्या सेवेत... संपादक.

        श्री गुरू नानक देवजी हे शीख धर्माचे संस्थापक गुरू आहेत. गुरू नानक यांचा जन्म आजच्या पाकिस्तानातील लाहौर जवळ तळवंडी येथे दि.१५ एप्रिल १४६९ रोजी एका हिंदू कुटुंबात झाला. या गावाला आता नानकाना साहिब असे म्हटले जाते. देशभर श्री गुरू नानक देवजी यांचा जन्म दिन प्रकाश दिन म्हणून कार्तिक पौर्णिमेच्या दिवशी साजरा केला जातो. श्री गुरू नानक देवजी हे लहानपणापासूनच धार्मिक होते. लहानपणी मौंजीबंधनावेळीच त्यांनी जानवे घालायला नकार दिला होता. ज्ञानप्राप्तीनंतर शीख धर्माच्या तत्वज्ञानाचा प्रचार व प्रसार करण्यासाठी त्यांनी देशभर यात्रा केली. जगभरातील धार्मिक स्थळांनाही त्यांनी भेटी दिल्या आणि अनुयायी जोडण्याचा प्रयत्न केला.

       "तुसि दिता पुरै सतिगुरू हरि धनु सचु अखुटु ||

        सभि अंदेसे मिटी गए जम का भउ छुटु ||

       काम क्रोध बुरिआईआ संगि साधू तुटु ||

       विणु सचे दूजा सेवदे हुइ मरसनि बुटु || 

      नानक कउ गुरि बखसिआ नामै संगि जुटु ||"

(पवित्र श्रीगुरू ग्रंथ साहिब: पृ.क्र.३१५: सलोकु महला- ५)

      श्री गुरू नानक देवजी यांची मानवतावादावर दृढ श्रद्धा होती. त्यांचे चिंतन धर्माच्या सत्य व शाश्वत मुल्यांचे मूळ होते. म्हणूनच जात-धर्म या पलीकडे जाऊन सर्वांनी एकत्र यावे, अशी त्यांची इच्छा होती. एकदा बेई नदीतून स्नान केल्यानंतर बाहेर आल्यावर त्यांनी "कुणीही हिंदू नाही आणि कुणीही मुसलमान नाही, सर्व जण मानव आहोत", असा नारा दिला होता. हे जग बनविणारा एकच इश्वर आहे, असे त्यांचे म्हणणे होते. धर्म हे दर्शन आहे, दिखावा नाही, अशी त्यांची धारणा होती.

       "बडभागी ते जन जग माहि।।

       सदा सदा हरि के गुन गाहि।।

        राम नाम जो करहि बीचार।।

        से धनवंत गनी संसार।।

         एको एकु एकु पछानै।।

         इत उत की ओहु सोझी जानै।।

         नाम संगि जिस का मनु मानिआ।।

         नानक तिनहि निरंजनु जानिआ।।"

(पवित्र श्रीगुरू ग्रंथ साहिब: पृ.क्र.२८१: गउड़ी सुखमनी महला- ५)

       गुरूदेव नानकजींच्या जीवनावरील पहिल्या चरित्राचे शीर्षक जन्मसाख्यांचे आहे. श्री गुरूग्रंथ साहिबचे लेखक भाई गुरदास यांनीही त्यांच्या काळातील श्री गुरू नानक देवजींच्या जीवनाविषयी लिहिले आहे. जरी ते त्यांच्या काही काळानंतर संकलित केले गेले असले, तरी ते जन्मसाख्यांपेक्षा कमी वर्णनात्मक होते. गुरू नानक देवजींच्या जन्माच्या परिस्थितीचे वर्णन जनसख्यांनी छोट्या वाक्यात केले आहे. गुरू नानक देवजींबद्दलचे पूर्वीचे दांभिक खाते दुरुस्त करण्याच्या उद्देशाने भाई मणिसिंह यांनी ज्ञान-रत्नावली लिहिली होती. भाई मणिसिंह हे गुरू गोविंदसिंग यांचे शिष्य होते. ज्यांना अनेक शिखांनी श्री गुरू नानक साहिब यांच्या जीवनाचा अचूक लेखाजोखा लिहिण्याची विनंती केली होती. एक प्रसिद्ध जन्मसाखी गुरू साहिब यांचे जवळचे मित्र भाई बाला यांनी लिहिली असल्याचा दावा केला जातो. तथापि, लेखनाच्या शैलीमुळे आणि वापरलेल्या भाषेमुळे मॅक्स आर्थर मॅकऑलिफ सारख्या विद्वानांचा असा दावा आहे की, तो त्याच्या मृत्यूनंतर लिहिला गेला होता. ते जवळचे मित्र आणि सहकारी होते.   

   "जो जानहि हरि प्रभ धनी।।

   किछु नाहि ता कै कमी।।

   करणै हारू पछानिआ।।

   सरब सुख रंग मणिआ।।

   हरि धनु जा कै ग्रिहि वसै।।

   कहु नानक तिन संगि दुखु नसै।।"

(पवित्र श्रीगुरू ग्रंथ साहिब: पृ.क्र.२१२: गउड़ी महला- ५/१४७)

         शीख धर्म- श्री गुरू नानक देवजी हे एक गुरू होते आणि त्यांनी १५व्या शतकात शीख धर्माची स्थापना केली. शिख धर्माच्या मूलभूत श्रद्धा श्री गुरूग्रंथ साहिब या पवित्र ग्रंथात व्यक्त केल्या आहेत, त्यात देवाच्या नावावर श्रद्धा आणि भक्ती समाविष्ट आहे, संपूर्ण मानवतेचा योगायोग, निःस्वार्थ सेवेत गुंतणे, सर्वांच्या चांगल्या आणि समृद्धीसाठी सामाजिक न्यायासाठी प्रयत्न करणे आणि प्रामाणिक आचरण आणि उदरनिर्वाहासह घरगुती जीवन जगणे, ही त्यातील शिकवण आहे.

        "वाहु वाहु गुरसिख जो नित करे सो मन चिंदिआ फलु पाइ!!

        वाहु वाहु करहि से जन सोहणे हरि तिन कै संगि मिलाइ!!

        वाहु वाहु हिरदै उचरा मुखहु भी वाहु वाहु करेउ!!

        नानक वाहु वाहु जो करहि हउ तनु मनु तिन कउ देउ!!"

[पवित्र श्रीगुरू ग्रंथ साहिब: पृ.क्र.५१५: सलोकु महला- ३.]

         नानक बाणी- श्री गुरू नानक साहिबजी यांच्या शिकवणी गुरुमुखीमध्ये लिहिलेल्या पवित्र श्री गुरूग्रंथ साहिबमधून येतात. गुरू नानक देवजींनी स्वतः जन्मसाख्यांचे लेखन केले नाही, त्यांच्या शिष्यांनी नंतर त्या ऐतिहासिक अचूकतेशिवाय लिहिल्या आणि श्री गुरू नानक देवजी यांच्या सन्मानार्थ अनेक उपाख्यान आणि काल्पनिक कथा लिहिल्या गेल्या. शिखीमध्ये सर्व शीख गुरु, भूतकाळातील, वर्तमान आणि भविष्यातील स्त्री-पुरुषांसह श्री गुरू नानक देवजी यांच्या शिकवणी मान्य आहेत, उपासनेद्वारे दैवी ज्ञान व्यक्त करतात. सिखीमध्ये बिगर शीख भक्तांचे म्हणणे समाविष्ट आहे, जे गुरू नानक देवजींच्या जन्मापूर्वी जगले आणि मरण पावले. त्यांच्या शिकवणी शीख धर्मग्रंथांमध्ये नोंदवल्या आहेत.

         "गुर की महिमा कथनु न जाइ।।

         परब्रह्म गुरू रहिआ समाइ।।

         कहु नानक जा के पूरे भाग।। 

         गुर चरणी ता का मनु लाग।।"

[पवित्र श्रीगुरू ग्रंथ साहिब: पृ.क्र.८६४: गउड़ी महला- ५]

         श्री गुरू नानक देव जी आणि इतर शीख गुरूंनी भक्तीवर भर दिला आणि शिकवले की, आध्यात्मिक जीवन आणि धर्मनिरपेक्ष घरगुती जीवन एकमेकांशी जोडलेले आहे. शीख विश्वदृष्टीमध्ये दृश्यमान जग हे अनंत विश्वाचा भाग आहे. प्रचलित परंपरेनुसार नानक देवजींच्या शिकवणींचा तीन प्रकारे विचार केला जातो- १) सामायिक करा: इतरांसह सामायिक करणे, गरजूंना मदत करणे. २) काम: कोणतेही शोषण किंवा फसवणूक न करता प्रामाणिकपणे जीवन जगणे- मिळवणे. ३) नाम जप: मनुष्याच्या पाच दुर्बलता दूर करण्यासाठी भगवंताचे नामस्मरण करणे. अशा त्या शिकवणी आहेत.

!! प्रकाश दिनाच्या समस्त शीख बांधवांना प्रकाशमय हार्दिक हार्दिक शुभेच्छा !!

         - संकलन -

                     श्री कृष्णकुमार गोविंदा निकोडे गुरूजी.

                     गडचिरोली, फक्त व्हॉट्सॲप- 9423714883.